W kontekście zbliżających się wyborów w duchu odpowiedzialności za naszą Ojczyznę, zachęcamy do udziału w wyborach, napisali członkowie Rady Stałej KEP. „Wyrażamy nasze najgłębsze przekonanie, że głoszona codziennie w tysiącach polskich parafii Ewangelia ma ciągle moc przemiany polskich sumień i „oblicza tej ziemi”, pozostając tym samym owym moralnym i duchowym fundamentem, bez którego demokracja ostać się nie może” czytamy w opublikowanym już maju stanowisku polskich biskupów.
Pragniemy przywołać także zasadę, że akt wyborczy, jak wszystkie inne działania katolików, powinien być inspirowany wiarą, co zaznaczono w „Vademecum wyborczym katolika” stanowiącym dokument Rady ds. Społecznych KEP. Ten krótki dokument oparty na społecznej nauce Kościoła może pomóc w podejściu do wyborów. Obowiązek wyborczy wymaga odpowiedzialnych decyzji. W Vademecum odnajdziemy podstawowe zasady, jakimi powinien kierować się katolik w wyborach: uczestnictwo w wyborach, znaczenie dobra wspólnego oraz jakie wartości są nienegocjowalne. Wśród nich – prawo do życia od poczęcia do naturalnego kresu, małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, prymat rodziców w wychowaniu swoich dzieci, wolność sumienia i wolności religijnej, sprzeciw wobec budowania świata „tak, jakby Boga nie było”. „Właściwie ukształtowane sumienie chrześcijańskie nie pozwala nikomu przyczyniać się przez oddanie głosu do realizacji programu politycznego lub konkretnej ustawy, które podważają podstawowe zasady wiary i moralności” czytamy dalej w Vademecum, które zakończono prośbą o modlitwę w intencji Ojczyzny.
Serdecznie dziękuję wszystkim, którzy już podjęli nowennę w intencji Ojczyzny, przed wyborami parlamentarnymi, za wstawiennictwem św. Andrzeja Boboli, innych zachęcam do jej podjęcia i włączenia się w ten modlitewny szturm do nieba.
Poniżej publikujemy pełny tekst przywołanych dokumentów: „Vademecum wyborcze katolika” dokument Rady ds. Społecznych KEP oraz „Stanowisko Rady Stałej Konferencji Episkopatu Polski w kontekście nadchodzących wyborów”.
Urszula Furtak, prezes Akcji Katolickiej w Polsce
Pełny tekst
„Vademecum wyborcze katolika”.
Dokument Rady ds. Społecznych Konferencji Episkopatu Polski
Wolne wybory są podstawową instytucją demokratyczną, pozwalającą obywatelom decydować
o kierunku rozwoju wspólnoty politycznej. Ten doniosły akt, jak wszystkie inne działania katolików, powinien być inspirowany wiarą. Niniejszym dokumentem chcemy pomóc w podejściu do wyborów, które na różnych poziomach (samorządowym, krajowym, europejskim) będą odbywać się
w najbliższych miesiącach.
W związku z tym przypominamy podstawowe zasady, jakimi powinien kierować się katolik.
- Uczestnictwo w wyborach
Zaangażowanie i udział w wyborach stanowią dostępny dla każdego obywatela sposób realizacji „prawa i obowiązku” uczestnictwa w życiu społeczno-politycznym. Udział w wyborach jest obowiązkiem sumienia katolika. Jest to bowiem dowód podstawowego zaangażowania się „na rzecz dobra wspólnego, czyli dobra wszystkich i każdego”[1].
- Znaczenie dobra wspólnego
Dobro wspólne stanowi sumę wartości, dzięki którym człowiek, rodzina i społeczność mogą pełniej
i łatwiej osiągnąć własną doskonałość[2]. Realizacja tak rozumianego dobra wspólnego może być zapewniona jedynie wtedy, gdy polityka oparta jest o „poprawną koncepcję osoby ludzkiej”[3]. Obowiązek wyborczy wymaga zatem odpowiedzialnych decyzji w oparciu o zasady ładu moralnego.
- Wartości nienegocjowalne
W tych sprawach, które dotyczą istoty porządku moralnego, prawy rozum nie pozwala na kompromisy[4]. W konsekwencji katolicy:
- a) opowiadają się bezwarunkowo po stronie prawa do życia od poczęcia do naturalnego kresu, które to prawo „stanowi fundament współżycia między ludźmi oraz istnienia wspólnoty politycznej”[5];
- b) z równą determinacją zabiegają o ochronę praw rodziny, opartej na monogamicznym małżeństwie osób przeciwnej płci. Uważają zatem za niedopuszczalne zrównanie z rodziną innych form współżycia[6];
- c) stoją na straży zagwarantowania prymatu rodziców w wychowaniu swoich dzieci[7];
- d) bronią wolności sumienia i wolności religijnej, stanowiącej „serce praw człowieka”[8];
- e) sprzeciwiają się budowaniu świata „tak, jakby Boga nie było”[9];
- f) są zaangażowani na rzecz wewnętrznego i zewnętrznego pokoju, będącego podstawowym warunkiem realizacji dobra wspólnego;
- g) troszczą się o etyczny kształt procesów gospodarczych, sprzeciwiając się „ekonomii, która zabija”[10].
Kwestie te stanowią zbiór zasad, które powinny być uwzględnione podczas podejmowania decyzji wyborczych. „Właściwie ukształtowane sumienie chrześcijańskie nie pozwala nikomu przyczyniać się przez oddanie głosu do realizacji programu politycznego lub konkretnej ustawy, które podważają podstawowe zasady wiary i moralności”[11].
- Uznanie demokratycznych wyborów
O ile obowiązkiem katolika jest udział w głosowaniu i oddanie głosu zgodnie z własnym sumieniem,
o tyle w sytuacji, gdy społeczeństwo już dokonało demokratycznego wyboru – nawet jeśli jest on sprzeczny z preferencjami głosującego – należy uszanować jego wynik. W sytuacji, gdyby „sprawujący władzę ustanawiali niesprawiedliwe prawa lub podejmowali działania sprzeczne z porządkiem moralnym, to rozporządzenia te nie obowiązują w sumieniu”[12]. Sprzeciw katolika względem tak stanowionego prawa wynika jedynie z posłuszeństwa Bogu, a nie z racji politycznych.
- Modlitwa za Ojczyznę
Mając na uwadze rangę demokratycznych wyborów w budowaniu dobra wspólnego w oparciu
o przypomniane zasady, prosimy wszystkich o podjęcie modlitwy w intencji naszej Ojczyzny.
Rada ds. Społecznych Konferencji Episkopatu Polski
Warszawa, 21.09.2023
_______________________
[1] Jan Paweł II, Adhortacja Christifideles laici, nr 42; Jan Paweł II, Encyklika Sollicitudo rei socialis,
nr 38.
[2] Por. Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska Gaudium et spes, nr 75.
[3] Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus, nr 46.
[4] Por. Kongregacja Nauki Wiary, Nota doktrynalna o niektórych aspektach działalności
i postępowania katolików w życiu politycznym, nr 4.
[5] Jan Paweł II, Encyklika Evangelium vitae, nn. 2, 28.
[6] Por. Kongregacja Nauki Wiary, Nota doktrynalna o niektórych aspektach działalności
i postępowania katolików w życiu politycznym, nr 4.
[7] Kongregacja Nauki Wiary, Nota doktrynalna o niektórych aspektach działalności i postępowania katolików w życiu politycznym, nr 4.
[8] Jan Paweł II, Orędzie na XXXII Światowy Dzień Pokoju, 1999, nr 5.
[9] Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Ecclesia in Europa, nr 9.
[10] Franciszek, Adhortacja Evangelii gaudium, nr 58.
[11] Por. Kongregacja Nauki Wiary, Nota doktrynalna o niektórych aspektach działalności
i postępowania katolików w życiu politycznym, nr 4.
[12] Katechizm Kościoła Katolickiego, nr 1903.
Pełny tekst Stanowiska:
Stanowisko Rady Stałej Konferencji Episkopatu Polski w kontekście nadchodzących wyborów
- Od kilku tygodni trwają w Polsce przygotowania do jesiennych wyborów parlamentarnych. Respektując „słuszną autonomię porządku demokratycznego” chcemy wyrazić nasze przekonanie, że także dziś, niezależnie od głębokich różnic i podziałów, polska polityka może i powinna pozostać roztropną troską o dobro wspólne. W czasach, gdy polityczna rywalizacja postrzegana bywa jako bezwzględna gra o władzę, za nauczaniem społecznym Kościoła, chcemy przypomnieć, że w swej najgłębszej istocie polityka jest powołaniem do miłości bliźniego, która wyraża się w służbie na rzecz prawdy, prawa do życia, praw rodziny, ludzkiej godności, wolności, sprawiedliwości i solidarności.
- Spośród wielu wyzwań o jakich słusznie debatują dziś politycy ich szczególnej uwadze polecić chcemy los bezbronnych, chorych i najsłabszych, budowanie szerokiej narodowej koalicji na rzecz życia, rodziny i przyszłych pokoleń, uwzględnianie słusznych społecznych i zawodowych aspiracji kobiet, ożywianie nadziei młodych, pobudzanie postaw społecznej odpowiedzialności i przedsiębiorczości, troskę o instytucje publiczne oraz bezpieczeństwo państwa.
- Przywołując nauczanie św. Jana Pawła II – którego pamięci słusznie broniło i broni tak wielu z nas – pragniemy też zachęcić wszystkich uczestników wyborczej rywalizacji o władzę, do ciągłego pielęgnowania szlachetnego ducha politycznej służby. Jak bowiem nauczał papież Polak: „Sprawowanie władzy politycznej winno mieć za podstawę ducha służby, gdyż tylko on, w połączeniu z konieczną kompetencją i skutecznością działania decyduje o tym, czy poczynania polityków są „jawne” i „czyste”, zgodnie z tym, czego – zresztą słusznie – ludzie od nich wymagają. Pobudza to do otwartej walki i zdecydowanego przezwyciężania takich pokus, jak nieuczciwość, kłamstwo, wykorzystywanie dóbr publicznych do wzbogacenia niewielkiej grupy osób lub w celu zdobywania popleczników, stosowanie dwuznacznych lub niedozwolonych środków dla zdobycia, utrzymania bądź powiększenia władzy za wszelką cenę” (Christifideles laici, 42).
- Podkreślając ów szlachetny wymiar politycznej służby chcemy też – raz jeszcze – zaapelować do polityków wszystkich stronnictw o to, by tocząc swą wyborczą rywalizację, w imię odpowiedzialności za los naszej Ojczyzny unikali pokusy demagogii i populizmu, bezwzględnego dyskredytowania oponentów czy nasycania zbędnymi emocjami i tak głębokich już podziałów. Wszyscy pamiętać bowiem musimy, że celem wyborczej rywalizacji jest wybór cieszącej się możliwie szerokim poparciem władzy, która z energią służyć będzie mogła wszystkim Polakom, a nie pokonanie, czy tym bardziej zniszczenie, politycznych rywali.
- Odpowiedzialność za kształt spraw publicznych i związane z nim społeczne postawy niosą dziś na swych barkach także media. Z wdzięcznością zatem przyjmujemy wysiłek tych dziennikarzy, którzy z wnikliwością, odsłaniają pełny i złożony obraz życia publicznego, służąc w ten sposób dobru wspólnemu, a nie poszczególnym stronom politycznych czy ideowych sporów. Chcemy też zachęcić wszystkie media i dziennikarzy do takiego właśnie odważnego wychodzenia poza pokusę budowania uproszczonego, jednostronnego, zideologizowanego, a czasem zgoła upartyjnionego, obrazu życia społecznego. Sprawą szczególnie zaś pilną jest odrzucenie wszelkich form medialnej stygmatyzacji, która siejąc w ludzkich sercach lęk i wrogość, prowadzić może do prawdziwych tragedii i nieszczęść. Dlatego apelujemy dziś zwłaszcza do tych, którzy odpowiadają za kształt polskich mediów, by pracujący w nich dziennikarze mieli warunki do rzetelnego informowania społeczeństwa i budowania kultury dialogu. Dotyczy to w pierwszym rzędzie mediów publicznych, które powinny być w tym zakresie dla innych wzorem, ale także mediów prywatnych, również obdarzonych społecznym zaufaniem i wynikającą z niego odpowiedzialnością.
- Posługa uczciwego dialogu w głęboko podzielonym społeczeństwie jest też dziś pilnym zadaniem wszystkich, którzy ze względu na wykonywany zawód czy społeczne funkcje cieszą się publicznym autorytetem i zaufaniem. Ludzie kultury, naukowcy, nauczyciele, duchowni, sportowcy, samorządowcy – wszyscy codziennie świadczyć możemy, że prezentowanie swego punktu widzenia nie wyklucza szacunku i życzliwości wobec innych.
- W tym też kontekście, zachęcając wszystkich duchownych do odważnego podejmowania kwestii społecznych czy etycznych, przypominamy jednocześnie, że jako świadkowie Ewangelii wezwani jesteśmy do posługi jedności w podzielonym społeczeństwie i zachowania dystansu wobec partii politycznych. Jak podkreślał św. Jan Paweł II „partii politycznej nie można nigdy utożsamiać z prawdą Ewangelii (…) Prezbiter powinien więc pamiętać o tej względności również wtedy, gdy obywatele wyznający wiarę chrześcijańską tworzą w sposób godny pochwały partie inspirujące się w sposób otwarty Ewangelią; powinien starać się o to, by światło Chrystusa oświeciło także inne partie i grupy społeczne (por. Jan Paweł II, Prezbiter wobec społeczności świeckich. Audiencja generalna – 28.07.1993).
- Wyrażamy naszą wdzięczność i satysfakcję, że w różnych wymiarach życia politycznego oraz publicznego, po różnych jego stronach, nie brakuje osób mężnie przyznających się dziś do swej wiary. Dziękując za tę odwagę, jednocześnie zachęcamy by – podobnie jak w innych obszarach naszego życia – świadectwo to wyrażało się nie tylko w deklaracjach, ale także w przywołanym wyżej duchu służby i stylu uprawiania polityki opartym o szacunek dla rywali oraz cnoty roztropności, męstwa, umiaru i sprawiedliwości.
- Zwracamy się też do wszystkich uczestników kampanii wyborczej o powstrzymanie się od instrumentalizowania Kościoła, które przybierać może zarówno formę nieuprawnionego wykorzystywania go w partykularnych rozgrywkach poszczególnych partii, jak i kształt niesprawiedliwego, obliczonego wyłącznie na antyklerykalną emocję, piętnowania. Nie raz już publicznie podkreślaliśmy, że Kościół nie jest po stronie prawicy, lewicy ani po stronie centrum, ponieważ Kościół ma swoją własną stronę; Kościół winien stać po stronie Ewangelii.
- Wyrażamy nasze najgłębsze przekonanie, że głoszona codziennie w tysiącach polskich parafii Ewangelia ma ciągle moc przemiany polskich sumień i „oblicza tej ziemi”, pozostając tym samym owym moralnym i duchowym fundamentem, bez którego demokracja ostać się nie może. Zachęcamy do udziału w wyborach w duchu odpowiedzialności za naszą Ojczyznę.
Jasna Góra, 2 maja 2023 r.
